Op zoek naar verdwenen dorpen op Schouwen-Duiveland
Schouwen-Duiveland telt zeventien kernen, de meeste zijn dorpen, Zierikzee en Brouwershaven zijn steden. Maar er zijn door de eeuwen heen ook andere dorpen geweest. Zo’n twintig dorpen zijn ooit gekrompen of verdronken. Verspreid over het eiland vind je doorzichtige informatieborden waarop je de contouren van zo’n dorp kunt zien. Met een beetje verbeeldingskracht zie je het liggen in de achtergrond.
Verdronken dorpen: ten prooi aan het water
Verdronken dorpen zijn nederzettingen die letterlijk door het water zijn opgeslokt, vaak door dijkdoorbraken en stormvloeden. Op Schouwen-Duiveland zijn er meerdere voorbeelden van dorpen die door rampen als de Sint Felixvloed in 1530 en de Allerheiligenvloed in 1570 volledig zijn verdwenen. Zo werd Bommenede, vlak bij het huidige Zonnemaire, in de 16e eeuw verlaten na verschillende overstromingen. Dit dorp was ooit een welvarende handelsplaats.
In de zuidelijke polders van Schouwen-Duiveland, in de Prunje, lagen ook meerdere dorpen die het water niet hebben overleefd, zoals Zuidkerke, Clauskinderen en Simonskerke. Er is niet veel meer van over dan verhalen, archeologische vondsten en oude kaarten. Ook het dorp Koudekerke verdronk. Het dorp lag dicht bij zee en was daardoor kwetsbaar. Rond het jaar 1583 verloor Koudekerke zijn kerk. Het gebied werd uiteindelijk door de zee opgeslokt. Alleen de toren is blijven staan, de Plompe toren. Die kun je nu nog steeds bezoeken en beklimmen. Daar kun je ook de sage van de zeemeermin horen. Mysterie!
Verdwenen dropen: niet altijd door water
Niet alle verdwenen dorpen op Schouwen-Duiveland zijn door het water verzwolgen. Sommige dorpen zijn verlaten, ontvolkt of administratief opgeheven. In de buurt van Brijdorpe, dat zelf een klein dorpje was, lagen vroeger ook andere plaatsen zoals Capelle. Dit dorp werd zwaar getroffen door overstromingen en verdween uiteindelijk definitief. Brijdorpe werd later samengevoegd met Looperskapelle, Klaaskinderkerke en Duivendijke, maar werd nooit door het water vernietigd. Veel van dit soort dorpen, zoals Elkerzee, Beldert en Nieuwerkerk zijn tegenwoordig buurtschappen. Hoewel de plaatsnamen nog bestaan, zijn de oorspronkelijke dorpskernen verdwenen of zijn er alleen nog een aantal boerderijen over.
Een eiland met een verborgen verleden
Schouwen-Duiveland is dus niet alleen het land van zee, dijken en polders, maar ook van verhalen over verdwenen dorpen. Het landschap lijkt op het eerste gezicht vredig en leeg, maar als je goed kijkt – en leest – ontdek je de sporen van een rijk en soms tragisch verleden. Dankzij de panelen in het landschap blijven de verhalen levend en krijg je als bezoeker de kans om even stil te staan bij een verdwenen wereld.
